fethiye camii (kars) ne demek?

Fethiye Camii, Kars merkezdeki Yeni Mahalle'de yer alan, kiliseden camiye çevrilmiş bir yapıdır. Kilise iken Aleksandr Nevski Kilisesi ( Tserkov Aleksandra Nevskogo) veya Kazak Kilisesi denirdi. 19. yüzyılın sonunda inşa edilmiş eski Hristiyan kilisesi,¹² bölgenin en eski yapımlarından olup 1915 Ermeni Kırımı'ndan sonra boş kalmıştır. 1921 Türk-Ermeni Savaşı'ndan sonra bazı kamu kurumları tarafından bir süre kullanılıp bilâhare camiye çevrilmiştir.

Kilise yapısı; dikdörtgen planlı olup açık ve koyu kahve renkte tüf taşından yapılmıştır. Pencereler üzerinde yuvarlak kemerli alınlık, üçlü yonca yaprağı biçiminde düzenlenmiş çatı üzerindeki uygulama, yine Baltık tarzı yapılarda görülen ve içerisinde yuvarlak kemerli olarak düzenlenmiş üçlü pencere sistemi ile bir aydınlatma alanıdır.³

Kilise, 1878 yılında Rus İmparatorluğu'nun Kars'ı alıp Kars Oblastı'nı kurmasının ardından 19. yüzyılın sonunda yine Ruslar tarafından inşa edilmiştir.⁴ 1915 senesindeki Ermeni Kırımı'nda Aleksandr Nevski Kilisesi'ne saldırıldı ve Kars'ın Ermeni sakinleri zorla tehcir edildi veya öldürüldü, kalan diğer Hristiyanlar Türkiye'nin Ermenistan'a karşı savaşından sonra Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti veya Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'ne sürgün edildi. Bundan sonra tarihî kilise cemaatsiz kaldı.

Rus dinî mimarîsinin bir örneği olan kilisenin soğan kubbeleri 1953 yılında sökülmüş, çan kulesi yıkılmıştır. İbadethane, 1970'li yıllara kadar kapalı spor salonu olarak kullanılmıştır. 1984'te eklenen iki minare ile camiye çevrilmiştir.⁵